Ηρωϊκές προσκοπικές μορφές του Νησιού μας

Ο Προσκοπισμός της Σαλαμίνος ευτύχισε να προσφέρει στον βωμό της πατρίδος δύο άξια τέκνα του. Δικαίως λοιπόν οι νεότεροι Πρόσκοποι του νησιού μας αισθάνονται υπερήφανοι για την θυσία του συνιδρυτού του Προσκοπισμού του νησιού μας Αντώνη Πρέκα και του Ενωμοτάρχου της 1^ης Ομάδος Ν/Π Ναυστάθμου Σαλαμίνος Λευτέρη Σαχτούρη στο έπος του ’40. Ελάχιστοι από τους νεότερους γνωρίζουν σήμερα ποιοί ήταν γιατί και πως θυσιάστηκαν, γι’ αυτό επιβάλλεται να αναφέρουμε ότι γνωρίζουμε για τους εν λόγω Ήρωες.

Αντώνιος ΠΡΕΚΑΣ

Ο Αντώνης Πρέκας γεννήθηκε και έζησε στον Συνοικισμό του Ναυστάθμου Σαλαμίνος. Παιδί πολύτεκνης οικογένειας, από πού μικρός ορφάνεψε από μητέρα. Αμέσως μόλις αποφοίτησε απ’ το Δημοτικό Σχολείο έπιασε δουλειά στα συνεργεία του Ναυστάθμου ως μαθητευόμενος ηλεκτροτεχνίτης. Από τα μαθητικά του χρόνια συνδέθηκε φιλικά με τον Παναγιώτη Παλέρμο που κράτησε μια ολόκληρη ζωή. Στις 10 Οκτωβρίου του 1930 στρατεύεται ως ναύτης Ηλεκτρολόγος και μετά την απόλυσή του επιστρέφει και πάλι στην δουλειά του στα συνεργεία του Ναυστάθμου.

Σαν προσωπικότητα ο Αντώνης Πρέκας ήταν πράος με πίστη σε αξίες και ιδανικά. Παράλληλα τον διέκρινε η διάθεση της ανιδιοτελούς προσφοράς του στο κοινωνικό σύνολο, χαρακτηριστικό ανώτερου ανθρώπου. Η προδιάθεση αυτή και η φιλία του με τον Παναγιώτη Παλέρμο τον οδηγεί να ενταχθεί σ΄ ένα κύκλο νέων με ποικίλα ενδιαφέροντα και πρωτοποριακές ιδέες και αντιλήψεις. Οι ανησυχίες τους εκφράστηκαν με την δημιουργία νεανικού Συλλόγου στον Συνοικισμού Ναυστάθμου Σαλαμίνος τον οποίο πλαισίωσαν και άλλοι εκτός Ναυστάθμου νέοι του νησιού.

Ένας από τους στόχους του Συλλόγου ήταν η δημιουργία Προσκοπικής Ομάδας στον Συνοικισμό του Ναυστάθμου την οποία αμέσως ο ΠΡΕΚΑΣ με ενθουσιασμό υιοθέτει και από κοινού με τον ΠΑΛΕΡΜΟ προγραμματίζουν τις κινήσεις τους. Τον Ιούλιο του 1935 επισκέπτονται στον Τοπικό Έφορο Πειραιώς και μόλις λαμβάνουν την έγκριση του, ιδρύουν Ναυτοπροσκοπική Ομάδα στον Συνοικισμού Ναυστάθμου Σαλαμίνος. Αρχηγός αναλαμβάνει ο ΠΑΛΕΡΜΟΣ και Υπαρχηγός ο ΠΡΕΚΑΣ. Η προσκοπική φλόγα είχε ανάψει και γρήγορα οι δύο φίλοι επέκτειναν τις προσπάθειές τους σ΄ όλο το νησί με αποτέλεσμα οι Προσκοπικές Ομάδες να ξεπηδούν σ’ όλα τα σημεία του νησιού.

Ο ΠΡΕΚΑΣ αναλαμβάνει την εφαρμογή του προσκοπικού προγράμματος, ενώ ο ΠΑΛΕΡΜΟΣ την ιδεολογική επιμόρφωση και εκπαίδευση των Βαθμοφόρων και Ενωμοταρχών. Η λέξη «ΥΠΗΡΕΤΕΙΝ» ήταν αυτό που επαναλάμβαναν προς τους Βαθμοφόρους ο ΠΑΛΕΡΜΟΣ και ΠΡΕΚΑΣ και με το προσωπικό τους παράδειγμα έγινε κτήμα όλων όσων ανέλαβαν ηγετικές θέσεις στην δομή της νεοσύστατης τότε Τοπικής μας Εφορείας.

Τα χρόνια περνούσαν και το μοναδικό μέλημα του Αντώνη ήταν ο Προσκοπισμός και η εργασία του. Τα λόγια του Β.Ρ. στο βιβλίο του «Οδηγίες προς Αρχηγούς Ομάδων», ότι ο Αρχηγός πρέπει να έχει ένα επάγγελμα από το οποίο να κερδίζει τίμια το ψωμί του τον έκανε ακόμα πιο επιμελή στην εργασία του και υπόδειγμα για τους συναδέλφους του στη δουλειά.

Η ένταξη του Σ.Ε.Π. στην Ε.Ο.Ν. τον Ιούλιος του 1939 ήταν ιδιαίτερα επώδυνη για τον «νεοφώτιστο» ΠΡΕΚΑ που είχε δώσει σχεδόν τα πάντα για τον Προσκοπισμό. Τοποθετεί ευλαβικά την προσκοπική του στολή σ΄ ένα χαρτόκουτο περιμένοντας την ημέρα που θα αλλάξουν τα πράγματα για να την ξαναφορέσει. Μονότονο θέμα στις συζητήσεις τους με τον ΠΑΛΕΡΜΟ ήταν για τον Προσκοπισμό που τους στέρησαν και τον πόλεμο που έρχεται.

Ένα χρόνο μετά, τα σύννεφα του πολέμου έχουν ζώσει για τα καλά την πατρίδα και όλοι αντιλαμβάνονται ότι γρήγορα η Ιταλία θα επιτεθεί στην Ελλάδα. Όπως όλοι οι έφεδροι, έτσι και ο ΠΡΕΚΑΣ, έχει εφοδιαστεί με ατομική πρόσκληση που τον μεταφέρει από το Ναυτικό στο Μηχανικό του Στρατού Ξηράς. Μάταια τ’ αδέλφια και οι φίλοι του προσπαθούσαν να τον πείσουν να κάνει αίτηση μετατάξεως στο Ναυτικό, την οποία άλλωστε δικαιούτο ως εργαζόμενος στα συνεργεία του Ναυστάθμου. Πάγια θέση του Αντώνη είναι: « Αφού μ’ έριξαν στο Στρατό εκεί θα υπηρετήσω όταν έλθει η ώρα». Αυτό αποδεικνύει πίστη σε αρχές, που σπάνια συναντάς σε άνθρωπο.

Λίγο πριν την κήρυξη του πολέμου, στις 5 Οκτωβρίου 1940 ο Αντώνης ΠΡΕΚΑΣ παρουσιάστηκε στο 34^ο Σύνταγμα Πεζικού και αμέσως προωθήθηκε στο 5^ο Τάγμα Μηχανικού στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Τον Ιανουάριο του 1941 το Τάγμα του έχει προωθηθεί για τα καλά στο Αλβανικό έδαφος διευκολύνοντας την προέλαση των πεζοπόρων και εποχούμενων τμημάτων του Ελληνικού Στρατού. Τα δεινά των στρατιωτών μας στα βουνά της Βορείου Ηπείρου είναι γνωστά και οι κακουχίες, αποδείχτηκαν το ίδιο θανάσιμες με τις οβίδες του εχθρού.

Σύμφωνα με εξιστόρηση του Παναγιώτη ΠΑΛΕΡΜΟΥ ο Αντώνης ΠΡΕΚΑΣ προσεβλήθη από δυσεντερία η οποία ήταν η αιτία του θανάτου του.

Υπάρχει όμως και η αφήγηση του μακαρίτη Χρήστου Μιχαήλ ΜΑΥΡΑΚΗ στην παλιά Αρχηγό της 3^ης και 6^ης Αγέλης Αθηνά ΛΑΖΑΡΟΥ. Βάσει αυτής της μαρτυρίας κατά την διάρκεια βομβαρδισμού από ιταλικές πυροβολαρχίες ο ΜΑΥΡΑΚΗΣ μαζί με τους ΠΡΕΚΑ και Παναγή Δημητρίου ΜΠΟΥΤΣΗ ευρίσκοντο στα χαρακώματα όταν χτυπήθηκαν από ιταλική οβίδα η οποία φόνευσε τον ΠΡΕΚΑ και τραυμάτισε ελαφρώς τους άλλους δύο.

Όπως και να έχει το πράγμα, ο ένθερμος πατριώτης, ο αγνός ιδεολόγος Αντώνης ΠΡΕΚΑΣ, άφησε την τελευταία του πνοή στις 20 Ιανουαρίου 1941 στο Λεσκοβίκι, βόρεια της Μέρτζανης της Βορείου Ηπείρου. Ο Αντώνης που θαύμαζε τους Προσκόπους του Αϊδινίου που έπεσαν το 1922 υπέρ πατρίδος, ποτέ δεν περίμενε ότι θα είχε και αυτός την ίδια ένδοξη τύχη.

Μετά την επαναλειτουργία της Τοπικής μας Εφορείας το 1945 η φωτογραφία του Αντώνη ΠΡΕΚΑ κοσμούσε όλες τις προσκοπικές λέσχες της Σαλαμίνος και μας συντρόφευε στις συγκεντρώσεις μας. Ήταν ο ελάχιστος φόρος τιμής των Προσκόπων στον ΑΡΧΗΓΟ τους που έφυγε όμως τόσο γρήγορα. Πολλά χρόνια αργότερα το έργο και η θυσία του Αντώνη Πρέκα, αναγνωρίστηκε από τον Δήμο Σαλαμίνος και έδωσε το όνομά του σε οδό των Παλουκίων κατόπιν εισηγήσεως του δημοτικού συμβούλου Γεωργίου Παλέρμου.

Ελευθέριος ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ

Ο Λευτέρης ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ναύσταθμο Σαλαμίνος. Ήταν από τα πρώτα παιδιά του Συνοικισμού του Ναυστάθμου που εντάχθηκαν στον Προσκοπισμό το 1935, όταν ιδρύθηκε στη Σαλαμίνα μέχρι τον Μάιο του 1939, όταν το Σ.Ε.Π. εντάχθηκε υποχρεωτικά στην Ε.Ο.Ν. Από την εφηβική του ηλικία διακρίθηκε για το ανήσυχο πνεύμα του, τον τολμηρό χαρακτήρα που αψηφούσε τον κίνδυνο και την αγάπη του για την πατρίδα. Στο πρόσωπό του οι φίλοι του και οι Βαθμοφόροι αναγνώρισαν τις ηγετικές του ικανότητες και για τον λόγο αυτόν τον ανέδειξαν Ενωμοτάρχη των Βατράχων της 1^ης Ομάδας Ν/Π της Τοπικής μας Εφορείας.

Το 1938 ο Ε. ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ κατετάχθη στην Σχολή Τεχνιτών του Πολεμικού Ναυτικού ως μαθητής – τεχνίτης με την ειδικότητα του τορνευτού. Τα μαθήματα τότε της Σχολής Τεχνιτών γινόντουσαν σε διάφορες υπηρεσίες του Ναυστάθμου. Τα θεωρητικά στην σχολή, η πρακτική εξάσκηση της τέχνης στα συνεργεία, και η στρατιωτική εκπαίδευση στο «Θ/Κ ΚΙΛΚΙΣ» το οποίο χρησιμοποιείτο και σαν σχολή πυροβολικού. Σ΄ αυτό εκπαιδεύονταν οι Υπαξιωματικοί και οι ναύτες πυροβολητές στα οπλικά συστήματα, τα οποία είχαν εκσυγχρονιστεί με τηλέμετρα (σύστημα ΚΛΗΡΙΓΚ), που είχαν αγοραστεί από την Γερμανία λίγο πριν την κήρυξη του πολέμου. Μετά την εμπλοκή της χώρας στην Ελληνοϊταλική σύρραξη, τα πυροβόλα του Θ/Κ «ΚΙΛΚΙΣ» εντάχθηκαν στην ομάδα της αντιαεροπορικής άμυνας του Ναυστάθμου καλύπτοντας την περιοχή της Κινήσεως Λιμένος στην οποία ελλιμανίζετο.

Όποτε λοιπόν σήμαινε συναγερμός και γινόταν αεροπορική προσβολή του Ναυστάθμου, ο Ε. ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ, αν και δεν είχε ειδικότητα απυροβόλητου, έτρεχε στο «ΚΙΛΚΙΣ» εντασσόμενος στην ομοχειρία αντιαεροπορικής άμυνας αρνούμενος να ακολουθεί τους συμμαθητές του που έτρεχαν στα καταφύγια.

Μετά την κήρυξη του πολέμου της Γερμανίας κατά της Ελλάδος, τα γερμανικά αεροπλάνα άρχισαν να σχίζουν τον ελλαδικό εναέριο χώρο, βομβαρδίζοντας στρατηγικούς στόχους. Ένας από αυτούς ασφαλώς ήταν και ο Ναύσταθμος με αποτέλεσμα οι σειρήνες του να αναγγέλλουν συνεχώς αεροπορικές επιδρομές. Ήταν μεσημέρι της 12 Απριλίου 1941 και οι γερμανικές φάλαγγες έμπαιναν στην Αθήνα. Οι σειρήνες του Ναυστάθμου άρχισαν να ηχούν δαιμονισμένα αναγγέλλοντας αεροπορική επιδρομή. Όλοι άρχισαν λοιπόν να τρέχουν για να καλυφθούν στα καταφύγια χωρίς συντονισμό, αφού το μέτωπο ήδη είχε καταρρεύσει.

Ο Λευτέρης όμως δεν μπορούσε να ανεχθεί την ιδέα της συνθηκολόγησης , παρά τις εγκλήσεις των συναδέλφων του να πάει στο καταφύγιο τρέχει στο «ΚΙΛΚΙΣ», σκαρφαλώνει στον πύργο του θωρηκτού και με το αντιαεροπορικό πυροβόλο άρχισε να βάλει εναντίον των Γερμανικών στούκας. Οι Γερμανοί αεροπόροι αμέσως τον αντελήφθησαν και άρχισαν να ρίχνουν σωρηδόν βόμβες στο δεμένο καράβι. Μια από αυτές πέφτει στην βάση του πύργου καταστρέφοντάς τον ολοσχερώς. Από τον ανδρειωμένο ΣΑΧΤΟΥΡΗ δεν έμεινε απολύτως τίποτα. Το ηρωικό σώμα του διαμελισμένο διεσπάρη στα νερά της Σαλαμίνος καθαγιάζοντάς τα για μια ακόμη φορά. Το «ΚΙΛΚΙΣ» και αυτό βαριά πληγωμένο από τον ανηλεή βομβαρδισμό άρχισε σιγά – σιγά να παίρνει κλίση και να βυθίζεται στον όρμο του Ναυστάθμου.

Γεώργιος ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Δημήτριος ΣΚΟΥΦΟΣ,

Χαράλαμπος ΜΑΛΑΚΟΥΤΙΑΝΟΣ και Πάρις ΚΕΦΟΣ

Το γιατί έγινε και τί στοίχισε στην χώρα ο εμφύλιος πόλεμος , σ΄ όλους μας λίγο πολύ είναι γνωστά. Ο αδέκαστος κριτής της ιστορίας μακριά από πάθη, μίση και κυρίως πολιτικές σκοπιμότητες, θα καταλογίσει κάποτε τις ευθύνες και τα σφάλματα στους πρωταγωνιστές αυτής της ανεκδιήγητης εθνικής τραγωδίας.

Ας επανέλθουμε όμως στην εξιστόρηση των γεγονότων αυτής της εποχής. Ήδη από τις αρχές του 1945 είχε ξεκινήσει η λειτουργία της Τοπικής μας Εφορείας με την επανασύσταση των προσκοπικών Τμημάτων σ΄ όλο το νησί. Στον Συνοικισμό του Ναυστάθμου μεταξύ των άλλων παιδιών εντάσσονται στην 1^η Ομάδα Ν/Προσκόπων και οι Γιώργος ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Δημήτρης ΣΚΟΥΦΟΣ, Χαράλαμπος ΜΑΛΑΚΟΥΤΙΑΝΟΣ και Πάρις ΚΕΦΟΣ.

Το κλίμα της εμφυλίου συρράξεως φόρτισε τις ανήσυχες ψυχές τους και ωθούμενοι από νεανικό παρορμητισμό, αποφασίζουν να ανέβουν στο βουνό για να συνδράμουν τις Εθνικές Δυνάμεις. Χαμένος κόπος είναι γι’ αυτούς οι συμβουλές των μεγαλυτέρων τους ότι τα παιδιά δεν πρέπει να εμπλακούν στην εθνική παραφροσύνη.

Τέλος Αυγούστου του 1947 φεύγουν κρυφά από τα σπίτια τους και φτάνουν κάπου κοντά στις Θερμοπύλες με σκοπός να ενταχθούν στις ομάδες που είχαν σχηματιστεί κυρίως από ανταρτόπληκτους της υπαίθρου. Εντοπίζονται όμως από τους αντάρτες και συλλαμβάνονται. Ακολουθεί βίαιη ανάκριση και μη αντέχοντας σ’ αυτήν ομολογούν τις προθέσεις τους, παραπέμπονται σε λαϊκό δικαστήριο το οποίο τους επιβάλλει θανατική ποινή. Στις 4 -9- 1947 εκτελούνται ο Χαράλαμπος ΜΑΛΑΚΟΥΤΙΑΝΟΣ και Πάρις ΚΕΦΟΣ στην Μενδενίτσα Φθιώτιδος και έξη ημέρες αργότερα (10-9-1947) στο Μάζι (Οινόη) ο Γεώργιος ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ και Δημήτριος ΣΚΟΥΦΟΣ. Και οι τέσσερεις ήταν δεν ήταν 16-17 χρόνων.

Τον χαμό του Λευτέρη ΣΑΧΤΟΥΡΗ στο ΚΙΛΚΙΣ και την εκτέλεση των τεσσάρων παιδιών στην Μενδενίτσα και το Μάζι, μας αφηγήθηκε ο αείμνηστος Τοπικός μας Έφορος Νίκος ΑΝΤΩΝΑΚΗΣ σε μια συνάντηση παλιών Βαθμοφόρων.

Ι. Ν. Λ. - Ιάσων

Πηγές : 
(1) Η Τ.Ε. Ν/ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ ΑΠΟ 1936    ΕΩΣ 1966. Π. ΠΑΛΕΡΜΟΥ

(2) Ο ΠΡΟΣΚΟΠΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ «1936 – 2000».

Ι. ΛΕΝΗΣ